Հայաստանի տեխնոլոգիական աճի ներուժը՝ Վինսենթ Ռոշի գնահատակամբ

Հայաստանն ավելի ու ավելի ակտիվորեն է դիրքավորում իրեն որպես տարածաշրջանային ապագա տեխնոլոգիական կենտրոն։ Երկրում արագ տեմպերով զարգանում է ՏՏ ոլորտը, անցկացվում են միջազգային նորարարական ֆորումներ, պետությունը բաց է արդյունաբերության հետ համագործակցության համար, իսկ արհեստական բանականությունը դառնում է նոր տեխնոլոգիական դարաշրջանի առանցքային շարժիչ ուժը։ Հարց է առաջանում. արդյոք փոքր երկիրը կարո՞ղ է իրականում վերածվել բարձր տեխնոլոգիաների կենտրոնի, և ի՞նչ քայլեր են անհրաժեշտ դրա համար։

Այս գործընթացների վերաբերյալ իր տեսակետով է կիսվել Global High-Tech Award 2025-ի հաղթող և Analog Devices Inc. ընկերության գլխավոր տնօրեն Վինսենթ Ռոշը։

Հայաստանի ներուժը որպես տեխնոլոգիական հաբ

Ըստ Վինսենթ Ռոշի, շատ երկրներ են հայտարարում տեխնոլոգիական կենտրոն դառնալու ձգտման մասին, սակայն Հայաստանը հազվագյուտ առավելություն ունի՝ խորը պատմական արմատներ STEM-գիտություններում, մաթեմատիկայում, ինժեներիայում, ապարատային և ծրագրային տեխնոլոգիաներում։ «Դուք արդեն ունեք գիտելիքների հզոր հիմք և բարդ վերջնական արտադրանքներ ստեղծելու ապացուցված կարողություն», - նշել է նա։

Ռոշն ընդգծել է, որ այժմ Հայաստանի առջև յուրահատուկ հնարավորություն է բացվում՝ արհեստական բանականության (ԱԲ) շնորհիվ, որը «պատմության մեջ տեխնոլոգիաների ամենաուժեղ արագացուցիչն է»։ Հենց գիտական մշակույթի և նոր տեխնոլոգիական ալիքի համադրությունն է երկրին առաջ անցնելու հնարավորություն տալիս։ Նա հավելել է, որ ավելի լավատեսորեն է գնահատում Հայաստանի ներուժը, քան շատ այլ երկրների, քանի որ երկրի զարգացման պատմական հետագիծը ցույց է տալիս ադապտացվելու և տարբեր տեխնոլոգիական ուղղությունները միավորելու ունակությունը։

Արհեստական բանականությունը կարող է փոխել փոքր երկրի ապագան

Ռոշը հիշեցրել է հայտնի արտահայտությունը. «ԱԲ-ն մարդուն չի փոխարինի, մարդուն կփոխարինի նա, ով կարող է օգտագործել այն»։ Նա համոզված է, որ ԱԲ-ից պետք չէ վախենալ, այլ պետք է ակտիվորեն ներդնել այն։

Նրա կարծիքով, այսօր մենք տեսնում ենք միայն սկզբնական փուլը. մեծ լեզվական մոդելները ցուցադրում են հզորություն, բայց իրական առաջընթացը տեղի կունենա այն ժամանակ, երբ ԱԲ-ն կօգտագործվի իրական արտադրանքների և համակարգերի ստեղծման մեջ, որոնք բարելավում են մարդկանց կյանքի որակը, մոլորակի առողջությունը և արագացնում են տեխնոլոգիական զարգացումը։ Այս համատեքստում նա մատնանշել է «ֆիզիկական բանականության» անցնելու անհրաժեշտությունը. համակարգեր, որոնք ոչ միայն վերլուծում են տվյալները, այլև փոխազդում են ֆիզիկական աշխարհի հետ։

«Երբ մենք սկսենք ստանալ արտադրանքներ, որոնք իսկապես փոխում են կյանքը, հենց այդ ժամանակ էլ ԱԲ-ն կբացահայտի իր ներուժը։ Եվ ես հավատում եմ, որ Հայաստանը կարող է զգալի դեր խաղալ այստեղ», - ընդգծել է նա։

Ինչպես կարող են արդյունաբերությունը և կառավարությունը օգուտ քաղել արհեստական բանականությունից

Ռոշը նշել է կառավարության, բիզնեսի և փորձագիտական համայնքի միջև ռազմավարական փոխգործակցության կարևորությունը։ Նրա խոսքով, փոխգործակցության նման համակարգը հենց այն է, ինչ անհրաժեշտ է արդյունաբերությանը միասնական տեսլականի և ԱԲ-ն ներդնելու պայմանների ձևավորման համար։

Նա ընդգծել է, որ արհեստական բանականությունը թույլ է տալիս ստեղծել հարմարվողական և ինքնավար համակարգեր, որոնք բազմապատկում են մարդկային հնարավորությունները։ Չնայած փոքրաթիվ բնակչությանը, Հայաստանը կարող է «բազմապատկել իր ազդեցությունը», եթե ճիշտ օգտագործի ԱԲ-ն։

Նա հատկապես հեռանկարային է համարել առողջապահությունը։ «Այսօր համաշխարհային համակարգը հիմնված է կլինիկական օգնության վրա, մի բան, որի համար վճարում են ապահովագրական ընկերությունները և որը տրամադրում են հիվանդանոցները», - ասել է Ռոշը։

Սակայն նա կարծում է, որ Հայաստանը կարող է վերաիմաստավորել մոդելը. համատեղել հաշվողական և սենսորային տեխնոլոգիաները արհեստական բանականության հետ և ստեղծել կանխարգելիչ առողջապահական համակարգ։ Նման համակարգը կկարողանա նախապես ճանաչել օրգանիզմի վիճակի շեղումները և կանխել քրոնիկական հիվանդությունների զարգացումը։ Ռոշի կարծիքով, սա ԱԲ-ի կիրառման ամենակարևոր և արժեքավոր ուղղություններից մեկն է