Եթե պետությունն այս բուհերը վերցնի իր վերահսկողության ներքո, դրանք կկորցնեն իրենց մրցունակությունը
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Կրթական համակարգը կառավարության՝ բացասական իմաստով «ուշադրության» կենտրոնում է` բուհերի օպտիմալացում, իբր ակադեմիական քաղաքի ստեղծում: Որոշումներից շատերի մասին հանրությունը պատահաբար է տեղեկանում: Դեռևս սեպտեմբերին Ն. Փաշինյանը հայտարարել էր, թե մտադիր են «գնալ բուհերի խոշորացման և որոշ գիտահետազոտական ինստիտուտների հետ ինտեգրման ճանապարհով, արդյունքում կունենանք առավելագույնը 8 կոնսոլիդացված պետական բուհ»: Առաջին ծիծեռնակները Բրյուսովի անվան պետական համալսարանն ու Հայաստանի ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի պետական ինստիտուտն են: Կրթության փորձագետ Ատոմ Մխիթարյանը նշում է` այն իրավիճակում, որում այսօր Հայաստանն է, բուհերի օպտիմալացման մասին խոսելն ավելորդ է:
«Եթե ուզում ես ինչ-որ լավ բան անել կրթական համակարգի զարգացման համար, պետք է հիմնավորումներ ունենաս, այդ նախաձեռնությունն անպայման պետք է գա բուհերից, և այն չպետք է լինի գաղտնի: Ի՞նչ է նշանակում` կառավարման խորհրդի ժամանակ բուհի ղեկավարությունն իմանում է, որ հնարավոր է՝ բուհը լուծարվի: Չէ՞ որ ամենն անում ենք լավ բանի` կրթության զարգացման ու որակի ապահովման համար, բայց ստացվում է, որ անում ենք գաղտնի` առանց բուհերին տեղեկացնելու: Հայաստանն այսօր մի շարք մարտահրավերների առջև է, անվտանգային հարցեր կան, և այս փոփոխություններն ուղղակի ավելորդություն են»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Մխիթարյանը:
Նշում է` նախ չգիտի, թե քանի հոգի է տեղյակ շրջանառվող փաստաթղթից: «Կարծում եմ` եթե լինեին իրական հիմնավորումներ, պետք է շահագրգռված լինեին, որ մասնագետները դրանց ծանոթանային, կարծիք հայտնեին, եթե կարիքը կար` բարելավեին: Բոլոր որոշումները գալիս են մեր կառավարության ունեցած միակ պատկերացումից, այն է` բուհերը պետական սեփականություն են, ինչ ուզենան, կարող են անել բուհերի հետ: Նույն տրամաբանությունն էր գործում այն ժամանակ, երբ օրենքում փոփոխություն էին անում, իսկ մենք ասում էինք` պետք չէ կառավարման խորհուրդները վերցնել պետական վերահսկողության ներքո, խորհուրդներում մեծամասնություն ունենալ և կառավարել բուհերը: Մեզ չլսեցին, հետո, իհարկե, ՍԴ-ն այս օրենքը հակասահմանադրական ճանաչեց: Նույնն էլ բուհերի օպտիմալացման դեպքում է, իրենց թվում է` ինչ ուզեն, կարող են անել:
Բուհերի ինքնակառավարման, զարգացման տեսանկյունից սա կարող է խոչընդոտող հանգամանք լինել, կարճ ժամանակաընթացքում բուհերը կկորցնեն իրենց առանց այն էլ քիչ ուսանողներին, որովհետև ոչ ոք չի ցանկանա սովորել այնտեղ, որտեղ ինքը չի ընդունվել, իսկ երկարաժամկետ տեսանկյունից` եթե պետությունն այս բուհերը վերցնի իր վերահսկողության ներքո, դրանք կկորցնեն իրենց մրցունակությունը: Բուհերի կառավարման տեսանկյունից պետությունը լավ կառավարիչ չէ: Դրանք պետք է ինքնուրույն լինեն, լիարժեքորեն իրացնեն իրենց ազատությունները, որպեսզի նաև իրենց տեղն ունենան մեր հասարակության մեջ: Պետության այս քայլերը չեն նպաստելու անգամ այն ամենի իրականացմանը, ինչը դրված է կրթության՝ մինչև 2030 թ. զարգացման պետական ծրագրում»,-հավելում է փորձագետը:
Նման կարևոր հարցերում գաղտնիությունը, հիմնավորումների բացակայությունը մարդկանց ստիպում է մտածել` իսկ գուցե բուհերը միավորում են, որ շենքերը վաճառե՞ն: «Նման բան յուրաքանչյուրը կարող է մտածել, երբ անակնկալ ձևով իմանում է մի կարևոր որոշման մասին, որն ամբողջությամբ կարող է փոխել բուհի ճակատագիրը: Կա նաև երկրորդ կարծիք, որ կառավարությունը փորձում է ազատվել որոշ բուհերի անցանկալի ռեկտորներից, որոնք չունեն իրենց քիմքին հաճելի հայացքներ: Այս պարագայում արդեն կրճատումներ կլինեն, չէ՞ որ եթե երեք բուհ միավորվի, արդեն մեկ ադմինիստրացիա կլինի, որոշ մարդիկ դուրս կմնան: Ի վերջո, տեսնում ենք կառավարության ձեռագիրը, երբ ընդդիմադիր հայացքներ ունեցող դասախոսներին ուղղակի դուրս են թողնում պետական բուհերից: Մյուս կողմից էլ` բուհերի շենքերը Երևանի կենտրոնում են, կառավարությունն իր ձեռքը կգցի այդ շենքերը, իսկ թե ինչպիսին կլինի նրանց ճակատագիրը, անհասկանալի է, շատերը նաև կարող են այս կարծիքն ունենալ»,ընդգծում է մեր զրուցակիցը:
Շաբաթներ առաջ շրջանառության մեջ դրվեց ակադեմիական քաղաք ունենալու գաղափարը, մյուս կողմից` բուհերի օպտիմալացման նախագիծն է: Առաջինի դեպքում կարծիքներ հնչեցին` գաղափարը լավն է, բայց դրան պետք է լիարժեքորեն պատրաստվել, բուհերի օպտիմալացման պարագայում մասնագետները հստակ հիմնավորումներ են ուզում լսել: Արդյոք կառավարությունը պատկերացնո՞ւմ է, թե այս գործընթացների վերջնարդյունքն ինչպիսին է լինելու: «Սրա մասին խոսելիս միանգամից հիշում եմ հայկական հայտնի ասացվածքը` «մի հիմար քարը գցեց փոսը, յոթ խելոք չի կարողանում հանել»: Մեկն ինչ-որ բան է ասել` առանց հիմնավորման, առանց մտածելու, նույնիսկ առանց պատկերացնելու, հիմա մյուսները փորձում են դա իրականացնել` կրկին պատկերացում չունենալով: Խոսքս լիազոր մարմնի` ԿԳՄՍ նախարարության մասին է: Ակադեմիական քաղաքի գաղափարը լավն է, բայց եկեք դրա մասին այնպիսի մարդիկ խոսեն, որոնք կրթության և գիտության ոլորտում հետագիծ ունեն, բայց եթե այնպիսի մարդ է խոսում, որ, ասենք, բարձրագույն կրթություն չունի, կրթության ոլորտից հեռու է, դա փորձ է արժեզրկել գաղափարը:
Եթե վաղը որևէ մեկն ուզենա այն կյանքի կոչել, ասում եմ վաղը, որովհետև չեմ կարծում, որ ներկա կառավարության օրոք հնարավոր է այն իրականացնել, այն արդեն արժեզրկված կլինի: Այս գաղափարի իրականացումը սկսում են բուհերի կազմալուծմամբ, միավորմամբ, դեռ հայտնի չէ, թե մյուս բուհերի մասով ինչ է սպասվում: Որևէ տեսլական, հեռանկարի մասին պատկերացում, իհարկե, չկա: Արդյունքում արժեզրկվում է լավ գաղափարը, ինչն ամենացավալին է: Եթե մեկը դա տեսել է, թութակի պես, առանց հասկանալու կրկնում է դրա էությունը, ընդ որում՝ այնպիսի մարդ, որն ընդհանրապես կապ չունի ոլորտի հետ, դա խանգարելու է հետագայում այդ գաղափարը կյանքի կոչելուն: Իմ առաջարկը եղել է հետևյալը` կարելի է տեխնոլոգիական ուղղվածության մեկ նոր բուհ ունենալ Աշտարակում, ինքս այնտեղ եմ ավարտել ասպիրանտուրան, այնտեղ կան ստարտային պայմաններ: Կարող ենք այսպես սկսել: Բայց քանդել բուհերը, ինչպես շատերն են մտածում, շենքերը վաճառել և այդ գումարով կառուցել ակադեմիական քաղաք, ուղղակի անիրականանալի է, հատկապես Հայաստանի անվտանգային այսպիսի պայմաններում, սա ուղղակի աբսուրդի ոլորտից է»,-եզրափակում է Ատոմ Մխիթարյանը:
