Հայաստանում տիրող քաղաքական իրավիճակը և Արցախում կարևորագույն դրոշի ուշադրության բացակայությունը
Այսօր Հայաստանում ստեղծվել է մի քաոսային քաղաքական իրավիճակ: Երկրի ներսում տիրում է խռովությունը: Բազմաթիվ զինվորների կորստից, ռազմաճակատում անհետ կորած և գերեվարված զինվորների անորոշ իրավիճակից, հասարակության մեջ խառը իրարանցումից, հայ ժողովրդի՝ պարտված զգալու զգացողությամբ, ցասումը օրեցօր ավելանում է: Հոգեբանորեն ծանր իրավիճակում է հայտնվել ազգս: Հասարակության մեջ ստեղծվել է արհեստական պառակտում. մի կողմից 17 կուսակցությունները միասնաբար՝ ձեռք ձեռքի բռնած, ակտիվորեն իրենց ցույցերն են անում, ելույթ ունենում բոցաշունչ ճառերով Ազատության հրապարակում, պահանջում Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականը՝ համարելով վերջինիս երկրի դավաճան, իսկ ժողովուրդն էլ ցուցարարների ուղղորդման ու նաև պարտության էյֆորիայի մեջ ընկած՝ հաճախ փողոցներ է փակում: Մյուս կողմից մի շարք ծնողներ հավաքվում են Կառավարության շենքի դիմաց՝ պահանջելով ծառայության անցած իրենց զինվորներին հնարավորինս շուտ դուրս բերել Արցախի տարածքից, քանի որ վախենում են իրենց երեխաների կյանքի անվտանգության համար, որ նրանք նույնպես կարող են Արցախում գերեվարվել թշնամու կողմից, իսկ որոշ ծնողներ էլ գլխակորույս ու դեռ հույսով փորձում են ելք գտնել մինչև օրս անհետ կորած իրենց որդիներին: Պատերազմն ավարտվել է նոյեմբերի 10-ին, բայց մինչ օրս, արդեն 21-րդ օրն է ինչ, ո՛չ Պաշտպանության նախարարությունը, ո՛չ կառավարությունը չունեն հստակ պատասխաներ, այն ինչ պետք էր նոյեմբերի 10-ից պետական այրերի կողմից գործողություններ տեղի ունենային մինչև դեկտեմբերի 1-ը: Այսինքն, պետք է հստակ պայման դրվեր Ադրբեջանի դեմ. գերիների վերադարձ մինչև տարածքների հանձման ժամկետը և 2-րդ՝ սահմանների բաժանումը բացառապես կատարվեր արխիվներում պահված վավերական քարտեզներով: Բայց, ավա՜ղ… Ուշի ուշով հետևելով վերջերս տեղի ունեցած Ազգային ժողովի նիստերին, ես չլսեցի ցավոք որևէ մի պատգամավորից, որ կբարձրաձայներ տխրահռչակ եռակողմ պայմանագրի ստորագրումից հետո վերջերս այդքան շոշափվող կարևոր հարցը, որ եթե Արցախը Հայաստանի կազմի մեջ չէ, ինչի՞ պիտի ճանապարհ հատկացնի Թուրքիային Մեղրիով և Նախիջևանով՝ իր տարածքների փոքրացման հաշվին: Ցավալի է…
Այսօր հանրությունը և ընդդիմադիր կուսակցությունները Նիկոլ Փաշինյանին համարում են դավաճան: Ինչպես նախորդ հոդվածումս էի ընդգծել, ըստ իս, Նիկոլ Փաշինյանը՝ որպես Հայաստանի ներկայիս Առաջին դեմք, երկրի վարչապետ, պարտվեց թշնամուն և ոչ թե դավաճանեց իր քաղաքացուն: Այո՛, ցավոք, պարտվեց պատերազմում՝ իր քաղաքական, ստրատեգիական ռազմավարական ոչ ճիշտ և ընդհանուր թերի հաշվարկի պատճառով, որը կարելի էր հոկտեմբերին դադարեցնել, ինչքան էլ հայ ազգը համաձայն չլիներ: Նիկոլ Փաշինյանը դավաճանեց հենց իր կատարած թավշյա հեղափոխությանը, նրա համար, որ մինչև վերջ չդատեց ու չնստացրեց 30 տարվա ընթացքում լափած ու պետական բյուջեն մսխած նախկին պետական պաշտոնյաններին և դավադիրներին: Հեղափոխությունը երկրում լիովին չիրականացրեց, դավաճանեց հենց ինքը իրեն: Եվ եթե ժողովուրդը կամ այդ 17 կուսակցությունները, իրոք սիրում են հայրենիքը և արդար են, չեն հանդուրժում կեղծիքը և դատապարտում են դավաճանությունը, ինչո՞ւ նույն հանրությունը չի պահանջում Հայաստանի և Արցախի այն դավաճաններին ի հայտ բերելուն, որոնք պատերազմի թեժ իրավիճակում թաքուն հայ ժողովրդից և Նիկոլից, ստրատեգիկ գոտիներում հող էին նախապատրաստում թշնամու համար, որ հարձակվեր, թուլացներ Հայոց բանակը, չորս կողմից շրջափակման մեջ վերցներ և 1 կամ 2 օրվա ընթացքում ամբողջովին գրավեր Արցախը: Կարծում եմ, մինչ Նիկոլին դատելը, պետք է սկսել հենց նրանցից: Հանրությունը պետք է պահանջի բերման ենթարկելու այդ դավաճան ոհմակներին, որ պատժվեն օրենքի ամենայն խստությամբ, ընդհուպ մահապատժի, որն էլ ՀՀ օրենքով չկա ամրագրված: Արտաքին գործերի և պետական պաշտպանության նախարարները հրաժարական տվեցին իրենց պաշտոնին, քանի որ ինքնակամ ընդունեցին իրենց պարտությունը: Արտգործնախարարությունը պատերազմի ողջ ժամանակահատվածում, բացի երեք անգամ Հայաստանից դուրս եռակողմ հանդիպումից, այն էլ անտեղի ու ապարդյուն, չկարողացավ նույնիսկ հենց Հայաստանում բույն դրած դեսպանատան ներկայացուցիչներին ու միջազգային կառույցներին հավաքել մի տեղ և դատապարտել Ադրբեջանի և Թուրքիայի կողմից կրկին սպանդը հայերի նկատմամբ, այն էլ չթույլատրված զենքերով: Իսկ Պետական պաշտպանության նախարարությունը պարզապես մերկացվեց, քանի որ ուներ իր բազմատեսակ բացթողումները, սխալ հաշվարկը ու ժամանակին չշտկված թերությունները: Պաշտպանության նախարարությունը, լինելով ՀՀ պետական պաշտպանության, Հայոց բանակի և ռազմաքաղաքական տարբեր ոլորտների ընդգրկուն մի մեծ ինստիտուցիոնալ ապարատ, պետք է էլ ավելի լրջագույնս աշխատանքներ տանի իրատեսական պլանով թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին տեսանկյունից: Այս ամենից դաս քաղած՝ ՊՆ այսուհետ պետք է համալրի ստրատեգիական փայլուն գիտելիքներով ռազմական գործիչների, իսկ կոչում կամ մեդալ շնորհելիս ընտրի արժանի, զտարյուն հայրենասեր և խորագետ գեներալների, գնդապետների ու հրամանատարների, որոնք կլինեն էլ ավելի խորաթափանց, հեռատես, ճիշտ կքայլեն արդի զինտեխնիկայի իմացությանը զուգընթաց՝ ստրատեգիական ճշգրիտ հաշվարկով, գերժամանակակից զենքի լիովին տիրապետմամբ, կիրառման ժամանակ՝ դրա հետևանքների պատկերացմամբ: Առավել քան, ոչ պակաս ՊՆ ուշադրություն պետք է դարձնի, սահմանի երկայնքով փորված բոլոր խրամատների անմխիթար վիճակի վրա, որոնք 30 տարի մնացել են նույն խարխուլ ու անպաշտպան վիճակում, ոչ խորունկ, այն էլ քաջ զինվորի ձեռքով փորված, իսկ հին հրետանային սարքերն ու դիտակետները պետք է փոխարինվեն նորով: Երկիրը պետք է ռազմականացված պետություն դարձնել: Պետք է շատացնել զենքն ու զինտեխնիկան: Պետք է զինվել, զգոն լինել, սա թուրքն է, եկե՛ք չմոռանանք՝ չարի սերմնացան է նա: Իսկ ո՞ւր են վերջին 30 տարվա իշխանության եկած, լափած չինովնիկները, գողապետերը, ովքեր պետականաշինությունը ոչնչացրին, ծվեն-ծվեն արին Հայաստանի փոքր բյուջեն, գոնե հիմա օգուտ տան, զենքեր գնեն, նվիրաբերեն երկրին: Կարծում եմ ուշ թե շուտ ներկայիս կառավարությունը կհեռանա նոր իշխանության ձևավորմանը համընթաց: Կհեռանա, որովհետև պարտվել է: Սակայն տրամաբանական կլինի, եթե ներկայիս կառավարությունը հանրությանը ներկայացնի իր հստակ անելիքը, սակայն հանրությունը պատրաստ չի լսելու հետագա քայլերի մասին, քանի որ ժողովուրդը դեռ շոկի մեջ է: Ժամանակ է հարկավոր: Պետք է խոստովանենք, որ հայ հասարակությունը պատրաստ չէր այսպիսի նմանատիպ պատերազմի: Իսկ նոր ձևավորվող իշխանություն իր հստակ անելիքներով դեռ չեմ տեսնում: Եվ երբ նոր դեմքերը իշխանության գան, պետք է լինեն իրատեսական նոր ինստիտուցիոնալ կառուցվածքով, հստակ մոտեցումներով և համոզիչ քայլերով: Առաջին հերթին պետք է հիմնովին վերացնեն դավաճանությունն ու կոռուպցիան, որոնք հավասարազոր են իրար, և սահմանվի դրանց համար չափազանց խիստ պատիժ: Պետք է երկրում գերակշռի լիիրավ թափանցիկությունը և ոչ թե անձնական շահը: Հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել զարգացնելու ու վերապատրաստելու ռազմական մասնագետների, հմուտ բժիշկների և գիտակ ուսուցիչ-դասախոսների: Գլխավորապես պետք է Ռուսաստանի իշխանության հետ պահել սերտ հարաբերություններ և՛ քաղաքական, և՛ ռազմական և՛ հետախուզական վերլուծության ուղղությամբ: Այսօր Թուրքիան իր սահմանին կուտակել է զորք ու զինտեխնիկա: Մենք պետք է դրանում աչալուրջ լինենք, ոչ թե ներսում իրար ուտենք: Լցվե՛նք վրեժխնդրությամբ թշնամու նկատմամբ: Միաժամանակ լուռ ու հպարտորեն տանենք մեր սուգը՝ հիշատակելով ու հարգելով մեր եղբայրների կորուստը: Ակներև է, որ այսօր արցախցին լիովին հարմարվել և ընդունել է ռուսական խաղաղապահին Ստեփանակերտում, չի բացառվում, որ եթե Ռուսաստանը առաջարկի արցախցուն Ռուսաստանի քաղաքացի դառնալու, միանգամայն կհամաձայնվի առաջարկին: Իսկ վերջերս Ստեփանակերտում մի դպրոցի բացմանը, որտեղ արցախցիները գունավոր զարդարված ժապավեններով գրել էին спасибо России և միջոցառումը եզրափակել մի տորթով, որի աջ կողմում Արցախի դրոշն էր, այն էլ միջազգայնորեն չճանաչված, իսկ ձախում՝ Ռուսաստանի, ճիշտ, տեղին ու առավել կարևոր կլիներ, որ տորթի մեջտեղում էլ դրված լիներ Հայաստանի եռագույն դրոշը՝ ի նշան նաև երախտագիտության:
ԱՐԿԱԴԻ ԱԼԵՔՅԱՆ Գերմաներեն լեզվի դասախոս, լրագրող
