Լույս է տեսել Թամարա Թովմասյանի «Հայոց լեզու 10» մեթոդական ձեռնարկը

«Հայոց լեզու, 10-րդ դասարան» մեթոդական ձեռնարկն արդեն պատրաստ է ավագ դպրոցի հայոց լեզվի ուսուցիչների համար: Այս մասին Anews.am-ին հայտնել է գրքի հեղինակ Թամարա Թովմասյանը:

Ըստ գրքի հեղինակի` մեթոդական ձեռնարկը ներառում է «Հայոց լեզու 10» դասարանի թեմա­տիկ պլանավորումը՝ վերջնարդյունքներով, ինչպես նաև ծրագրով 64 ժամի համար նախատեսված բոլոր դասերի անցկացման պլանները: Ձեռնարկում տեղ են գտել տարբեր մեթոդներով դասի վարման օրինակներ, թեմային համապատասխան գծակարգեր, խմբային աշխատանքի համար բազմապիսի առաջադրանքներ: Ձեռնարկը կարող է օգտակար լինել հանրակրթական դպրոցների հայոց լեզվի ուսուցիչներին, մանկավարժական բուհերի ուսանողներին և կրթության գործի կազմակերպիչներին:

Սույն ուսունական ձեռնարկը գրելու նպատակն այն է, որ օգնենք հայոց լեզվի ուսուցիչներին՝ տիրապետելու ոչ միայն ուսուցման ժամանակակից մե­թոդներին, դրանք ավելի նպատակային կիրառեն ուսուցման գործընթացում, ուսումնական նյութի թեմատիկ պլանավորում և օրվա դասի պլան կազմել սովորեն, կարողանան գնահատում կատարել, այլև ուսուցումը սովորողների համար առավել մատչելի ու հետաքրքիր դարձնել: Հասարակության զարգացման բոլոր փուլերում էլ ուսուցիչը մշտապես սո­վորելու և ժամանակի պահանջներին համապատասխան, կատարելագործ­վելու խնդիր ունի: Այսօրվա ուսուցիչը պետք է լինի անընդհատ սովորելու անհրաժեշտությունը գիտակցող, ժամանակակից մեթոդների իմացությամբ զինված, իր կազմակերպչական, հաղորդակցական, գիտելիքների համա­կարգման ու ընդհանրացման կարողություններով և որոշում կայացնելու, ստեղծագործաբար աշխատելու, աշակերտների ճանաչողական ու հոգևոր զարգացումը խթանելու, ուսումնառությանը աջակցելու հմտություններով օժտված: Դպրոցն իր պատմության ողջ ընթացքում եղել և մնում է հասարակության կողմից գնահատված արժեքներից բարձրագույնը: Այսօր կրթական բարեփոխումներն ու ուսուցչի դերի նորովի արժևորումը դարձել են օրվա հրամայականը: Ուստի ավագ դպրոցում ուսուցումը հետաքրքիր կազմակերպելու նպա­տակադրումից ելնելով՝ ուսուցանվող նյութերի մատուցման, հաղորդման, գործընթացի կատարելագործումը խիստ որոշիչ է դառնում ուսուցման արդ­յունավետությունը բարձրացնելու առումով: Յուրաքանչյուր ուսուցիչ ունի թեմային ստեղծագործաբար մոտենալու հնա­րավորություն, և այս ձեռնարկը զերծ է պարտադրանքից. այն ունի միայն ուղղորդող բնույթ: 10­-րդ դասարանում լեզվական գիտելիքների ուսուցումը նպատակ ունի զարգացնելու աշակերտների՝ տարբեր բնույթի բանավոր և գրավոր շարա­դրանք ստեղծելու կարողությունները՝ կիրառելով ուսուցման ժամանակակից մեթոդներ: Լեզվական նյութերի մատուցումը հետաքրքիր ու նպատակային դարձնելու համար է կազմվել սույն մեթոդական ձեռնարկը՝ հաշվի առնելով այն բարե­փոխումները, որոնք այսօր միտված են կրթության որակի բարելավմանը: Ծրագրային բոլոր թեմաներն ուղեկցվում են մեթոդական ցուցումներով, առանձին ուղղորդող մեկնաբանություններով, հարցերով ու առաջադրանքնե­րով, մի խոսքով՝ ավանդականից տարբեր դասավանդման մոտեցումներով: Ձեռնարկը ստեղծվել է ժամանակի գիտամեթոդական պահանջներին հա­մապատասխան և ունի մեկ նպատակ. սովորողը ոչ միայն պետք է տիրա­պետի քերականական տեղեկություններին ու փաստերին, այլև յուրացրած գիտելիքը հանգամանորեն կիրառի գործնականում, ինքնուրույն կամ ընկեր­ների հետ միասին մասնակցի թեմայի ներկայացմանը, մեկնաբանական, վերլուծական և բացատրական աշխատանքներին: Ամեն ինչ արվել է, որ ուսուցչի ուղղորդմամբ ու վերահսկողությամբ ավագ դպրոցի սովորողն ինքնուրույնաբար ընկալի նյութը՝ իր ընդունակություններին ու կարիքներին համապատասխան։ Յուրաքանչյուր թեմային հատկացված ժամաքանակը հնարավորություն է տալիս ուսումնական նյութն ուսումնասիրել առավել մատչելի: Գրքում նյութերի դասավորությունն ու բովանդակությունը կազմված են ուսումնական ծրագրով նախատեսված թեմաների հաջորդականությամբ, իսկ թեմային վերաբերող հարցերը, առաջադրանքները, գծակարգերը միտված են ինտերակտիվ սովորողի ձևավորմանը, նրա պատրաստվածությանը, կարո­ղությունների ու հմտությունների զարգացմանը: Սույն մեթոդական ձեռնարկը ներառում է նաև 10-­րդ դասարանի «Հայոց լեզու» առարկայի ծրագրերի հիման վրա կազմված թեմատիկ պլանավորումը, որն ընդգրկում է թեմաների վերնագրերը, յուրաքանչյուրին հատկացված ժամաքանակը, ուսումնական նպատակը՝ առարկայական չափորոշչին համապատասխան վերջնարդյունքներով: 10-­րդ դասարանում ծրագրով նախատեսված է շաբաթական երկու, տարե­կան 68 դասաժամ, որից համապատասխան ժամեր նախատեսված են գործ­ նական գրությունների ուսուցմանը, կրկնություններին, թեմատիկ և ամփոփիչ գրավոր աշխատանքներին: Թեմաները, վարժությունները և առաջադրանքներն ընդգրկում են ժամա­ նակակից հայոց լեզվի հնչյունաբանությանը, բառագիտությանը, բառակազ­ մությանը, լեզվի պատմությանը, նրա զարգացման փուլերին՝ գրաբարի, միջին հայերենի, արդի հայերենի ձևաբանությանը և շարահյուսությանը, ինչպես նաև տեքստի կառուցվածքին, բառարանագիտությանը վերաբերող նյութեր: Գիտելիքի յուրացման համար կազմվել են այնպիսի առաջադրանքներ, որոնք հնարավորինս ապահովում են սովորողի անհրաժեշտ գիտելիքների գործնական իրացումը՝ նրանց ընկալողական կարողունակություններին հա­ մապատասխան: Վարժություններն իրենց բովանդակային ծավալով, տա­րաբնույթ առաջադրանքներով ձևավորում են անհրաժեշտ չափանիշներ սովորողի և՛ ուսումնական պատրաստվածությունը, և՛ ինքնուրույն մտածելու, տրամաբանելու ունակությունը ստուգելու, բացահայտելու համար: Սովորողների ուղղագրական և կետադրական կանոնների յուրացումն

ապահովելու նպատակով ներառվել են տեքստեր, որոնց ընտրության ժամա­ նակ հաշվի է առնվել ոչ միայն դրանց ուսուցողական, այլև գեղարվեստա­ կան, դաստիարակչական նշանակությունը. հատվածներն ընտրվել են հայ և համաշխարհային անվանի հեղինակների ստեղծագործություններից: Յուրաքանչյուր թեմա ունի համապատասխան վարժությունների և առաջա­դրանքների բաժին, որոնք լրացնում են դասագրքում եղած բացերը: Բարձր դասարանների հայոց լեզվի ուսուցման հիմնական խնդիրներից մեկն այսօր վարժությունների այնպիսի համակարգի մշակումն ու կիրառումն է, որը պետք է նպաստի սովորողների մտավոր կարողությունների զարգացմանը և մտածողական գործունեության ակտիվացմանը: Մեթոդական ձեռնարկն ամբողջությամբ մշակված է նոր ծրագրի պահանջ­ներին համապատասխան: Այսպիսով՝ դասի պլանները և առաջադրանքներն այնպես են կազմված, որ սովորողին մղում են ոչ թե մեխանիկական աշխատանք կատարելու, այլ խթանում ու հարստացնում են նրա լեզվական գիտելիքները գործնականո­ րեն կիրառելու կարողությունը: Վարժությունները կարող են կիրառվել ինչպես բանավոր, այնպես էլ գրավոր ուսուցման նպատակով:

© Էդիթ Պրինտ, 2022 © Թ. Թովմասյան, 2022